THỂ CỦA ĐỘNG TỪ – ВИДЫ ГЛАГОЛОВ

1. Khái niệm chung về thể động từ:        

Động từ trong tiếng nga dựa vào ý nghĩa của hành động mà được chia ra làm 2 loại: động từ chưa hoàn thành thể (CHT) và động từ hoàn thành thể (HT). Ý nghĩa khái quát của ĐT CHT là nêu tên hành động hoặc quá trình của hành động, còn ĐT HT chỉ kết quả của hành động hoặc hành động chỉ xảy ra 1 lần. Hầu hết các động từ đều tồn tại thành các cặp CHT-HT.

Ví dụ:

Читать(CHT) – прочитать (HT)            

Просматривать (CHT) – просмотреть (HT)            

Вставать (CHT) – встать (HT)          

Tuy nhiên, vẫn có 1 số ít động từ chỉ tồn tại ở dạng CHT hoặc chỉ HT, ví dụ:

- ĐT chỉ ở dạng CHT: бояться, принадлежать, разгуливать, разговаривать, сожалеть, напевать, поглядывать, руководить,…

- ĐT chỉ ở dạng HT: заиграть, пойти, очутиться, наговориться, посидеть, очнуть, полежать, …      

ĐT CHT được sử dụng ở cả 3 thì QUÁ KHỨ, HIỆN TẠI VÀ TƯƠNG LAI (PHỨC)        

ĐT HT được sử dụng chỉ ở QUÁ KHỨ VÀ TƯƠNG LAI (ĐƠN GIẢN)

2. Cách cấu tạo ĐT HT và ĐT CHT (thường gặp):        

          2.1. Cấu tạo ĐT HT:    

а)  Tiền tố + ĐT CHT. Các tiền tố:  на-, по-, с-, ис-, у-, за-, рас-, …

Ví dụ: писать – написать , смотреть – посмотреть , делать – сделать , печь – испечь , видеть – увидеть , болеть – заболеть , сердиться – рассердиться , смеяться – засмеяться,…

Chú ý: không phải tất cả các ĐT CHT đều kết hợp được với tất cả các tiền tổ kẻ trên.

б) 1 số ĐT CHT có hậu tố -a-, khi sang dạng HT -a- →- и-:

Ví dụ: решать – решить , кончать – кончить  , покупать – купить , объяснять – объяснить

в) Thêm hậu tố -ну-:

Ví dụ: промокать – промокнуть , подсыхать – подсохнуть , касаться – коснуться,…        

2.2. Cấu tạo ĐT CHT:  ĐT HT + hậu tố (-ива-, -ыва-, -ва-, -ева-)

Ví dụ: переписать – переписывать, спросить – спрашивать, передать – передавать, продлить – продлевать,…        

2.3. Một số trường hợp đặc biệt:

Брать – взять                      Класть – положить

Искать – найти                       Говорить – сказать

Ловить – поймать                 Садиться – сесть

Ложиться – лечь                    Возвращать – вернуть    

3. Cách ý nghĩa của động từ hoàn thành thể và chưa hoàn thành thể ở các thời:

bảng 1

* CHÚ Ý: Phân biệt các trường hợp sau:

1. Hành động xảy ra trong 1 khoảng thời gian xác định, nhưng không rõ đã hoàn thành (xong) hay chưa thì ta dùng ĐT CHT với đơn vị chỉ thời gian không có giới từ. Ví dụ: я делал эту задачу 15 минут. (xem bảng 1)

2. Hành động có kết quả xảy ra 1 lần trong 1 khoảng thời gian nào đó thì ta dùng ĐT HT với giới từ ЗА chỉ khoảng thời gian hoàn thành hành động. Ví dụ: вчера я сделал эту задачу за 15 минут. (xem bảng 1).

3. Hành động được lặp đi lặp lại nhưng cũng nhắc đến kết quả của hành động thì ta dùng ĐT CHT với giới từ ЗА chỉ khoảng thời gian. Ví dụ: я часто делала такие задачи за 15 минут.

bảng 2

bảng 3

bảng 4

bảng 5

 bảng 6

Saint Petersburg – Thành phố của những cung điện

Saint Petersburg là thành phố lớn thứ 2 và tọa lạc ở phía Bắc nước Nga. Thành phố do Pyotr Đại đế xây dựng vào khoảng 300 năm trước. Đến nay, thành phố vẫn mang nét đẹp tráng lệ, cổ kính như xưa.

Tượng đài Pyotr đệ I

Một trong những nhân vật lịch sử nổi tiếng mà hầu hết du khách đều muốn tìm hiểu khi đến thành phố Saint Petersburg là Pyotr Đại đế. Tượng đài Pyotr đệ I, tức Pyotr Đại đế được xem là một trong những biểu tượng của thành phố Saint Petersburg. Vì tượng được làm bằng chất liệu đồng xanh nên người ta còn gọi là tượng “kỵ sĩ đồng xanh”.

Bức tượng có chiều cao 5 mét, nặng 20 tấn. Không ít người tỏ ra hiếu kỳ với bức tượng. Trong khi hai chân trước của con ngựa mà nhà vua Pyotr đang cưỡi tung vó lên cao thì một chân sau của nó lại đạp lên một con rắn rất lớn. Ý nghĩa của bức tượng là Pyotr Đại đế tuy rất tài giỏi nhưng đã gặp trở ngại trong sự nghiệp.

Đài tưởng niệm Sa hoàng Aleksandr

Sa hoàng Aleksandr đệ I là một nhà vua vô cùng thiện chiến. Ông đã thành công trong công cuộc đánh đuổi quân xâm lược của Hoàng đế Napoleon ra khỏi đất nước. Đài tưởng niệm Aleksandr được xây dựng nhằm tưởng nhớ công ơn của vị sa hoàng này.

Công trình đài tưởng niệm Aleksandr nằm trên quảng trường Cung điện Pyotr với chiều cao 47,5 mét. Trên đỉnh đài là bức tượng thiên sứ có cánh nhằm thể sự hạnh phúc về một cuộc sống hòa bình sau chiến tranh. Tương truyền, phía dưới đài tưởng niệm người ta đã đóng 1.250 cây cột trụ để công trình được vững chắc. Các bức phù điêu trên công trình này là hình ảnh thể hiện sự vui mừng và hoạt động ca hát của các binh sĩ Nga sau khi thắng trận.

Cung điện Pavlovsk

Cung điện Pavlovsk là cung điện của Sa hoàng Pavel đệ I và Hoàng hậu Maria. Cung điện Pavlovsk nằm ở vùng ngoại ô phía Nam thành phố Saint Petersburg. Khoảng sân lớn phía trước cửa cung điện có đặt bức tượng Vua Pavel đệ I.

Cung điện này được xây dựng theo phong cách kiến trúc cổ điển của nước Nga với diện mạo bên ngoài rực rỡ, nội thất lộng lẫy, sang trọng. Toàn bộ công trình đã mất 50 năm mới hoàn thành. Ngoài cung điện, hoa viên rộng lớn xung quanh cũng được chăm chút rất tỉ mỉ. Một bức tranh thiên nhiên gồm cây xanh, con đường, dòng nước, hoa cỏ hiện lên thật thanh bình.

Cung điện mùa hè

Giữa thế kỷ 18, sau khi đánh thắng Thụy Điển, Pyotr Đại đế đã ăn mừng và hạ lệnh xây dựng cung điện mùa hè. Đây là cung điện được mô phỏng theo cung điện Versace của nước Pháp. Là Cung điện mùa hè, công trình được thiết kế sao cho có thể mang thật nhiều ánh nắng vào trong. Vì phỏng theo cung điện Versace của Pháp nên người ta còn gọi cung điện này là cung điện Versace nước Nga.

Một trong những thiết kế nổi bật bên ngoài cung điện là những bức tượng điêu khắc và các đài phun nước. Vừa bước vào hoa viên rộng lớn của cung điện mùa hè Pyotr là mọi người đều bị choáng ngợp bởi các đài phun nước. Ấn tượng nhất là đài phun nước rực rỡ màu vàng kim nằm ở giữa. Ngoài hệ thống vòi phun nước hoành tráng, đài nước còn nổi bật với các bức tượng đồng màu vàng kim óng ánh. Hầu hết các bức tượng ở đây đều là các nhân vật trong chuyện thần thoại Hy Lạp. Ở giữa đài nước trung tâm là tượng của dũng sĩ Samson.

Cung điện mùa đông

Một trong những cung điện không thể không tham quan khi đến thành phố Saint Petersburg là Cung điện mùa đông. Công trình này do Nữ hoàng Elizaveta đệ I – con gái của Pyotr Đại đế – hạ lệnh xây dựng. Ngày nay, cung điện đã trở thành viện bảo tàng lớn nhất nước Nga – Viện bảo tàng Hermitage.

Cung điện mùa đông là công trình kiến trúc tiêu biểu nhất cho phong cách kiến trúc Baroque nước Nga vào thế kỷ 18. Nó được xem là tác phẩm vĩ đại nhất của nghệ thuật kiến trúc của nước này. Sự phối hợp hài hòa giữa màu xanh lam và màu trắng cùng một số vật trang trí màu vàng kim trên tường đã tạo nên một khối thống nhất. Tầng 3 của cung điện là nơi ở của Hoàng gia thời đó.

Cung điện mùa đông ngày nay là một trong những viện bảo tàng nổi tiếng nhất thế giới. Mỗi một viên gạch được sử dụng trong công trình này đều là loại cao cấp có giá trị lịch sử cao và đầy tính nghệ thuật.

Trong Cung điện mùa đông rộng lớn hiện trưng bày hơn 3 triệu món đồ cổ quý giá mà chủ yếu là đồ dụng và các vật trang trí của Hoàng gia. Nếu bạn là người đam mê những món đồ cổ đầy tính nghệ thuật nơi đây thì chắc chắn, thời gian 1 ngày dành cho việc tham quan cung điện là không đủ.

Đảo Thỏ

Đảo Thỏ là một nơi vô cùng nổi tiếng của thành phố Saint Petersburg. Hầu hết các công trình ở đảo Thỏ là do Pyotr Đại đế cho xây dựng. Không những thế mà ông còn trực tiếp giám sát công trình. Ông xem đây là căn cứ quan trọng của thành phố Siant Petersburg. Có thể nói, các công trình trên đảo đã làm tiêu hao rất nhiều sức người sức của.

Đảo Thỏ từng là căn cứ quân sự quan trọng của thành phố Saint Petersburg. Công trình tiêu biểu nhất ở đây là Nhà thờ Siant Petersburg. Đây là nhà thờ mang phong cách kiến trúc Baroque đầu tiên của Nga. Nó cũng là công trình cao nhất thời đó. Ngoài nhà thờ, căn cứ quan trọng của thành phố này còn có nhiều công trình khác như gác chuông, xưởng in tiền, xưởng sản xuất binh khí, pháo đài… Ngày nay, nghi thức bắn pháo vào lúc 12 trưa của Pyotr Đại đế xưa kia vẫn thường diễn ra ở đảo Thỏ.

Cung điện Ekaterina

Cung điện Ekaterina do nhà vua Ekaterina đệ I xây dựng. Về sau, công trình được nữ hoàng Elizaveta mở rộng. Bà không chỉ trang hoàng phần nội thất thêm phần lộng lẫy mà còn cho xây thêm một số phòng, hoa viên, nhà thờ… đặc biệt là ban công nằm ở tầng 2, ngay phía trên cửa chính. Trên hàng rào bà còn cho khắc tên của chủ nhân cung điện. Phía dưới ban công tắm nắng là 8 cây cột lớn và 4 bức tượng điêu khắc. Tất cả những thiết kế đó đã làm nổi bật cho cửa chính hoàng cung.

Vừa bước vào, du khách sẽ bị choáng ngợp bởi sắc vàng kim rực rỡ và bức tranh lớn trên trần của đại sảnh. Rất nhiều hoa văn chạm trổ trên tường đều được dát vàng. Nhờ vậy, cả căn phòng luôn lấp lánh sắc vàng. Cách thiết kế dát vàng như thế nhằm thể hiện sức mạnh quyền lực và tài chính của Sa hoàng. Sản vật hổ phách nổi tiếng của vịnh biển Baltic cũng có mặt trong cung điện này. Hổ phách được khảm lên tường ở đây đều là loại có chất lượng tốt nhất. Tương truyền, tổng trọng lượng hổ phách đã dùng là 6 tấn.

Cung điện Marble do Ekaterina Đại đế xây dựng cho Hoàng tử Orlov. Ngày nay, cung điện này trở thành viện bảo tàng trưng bày các tác phẩm nghệ thuật hiện đại. Du khách đến Saint Petersburg nhất định không bỏ qua cơ hội ngắm thành phố về đêm.

Hầu hết các công trình lớn ở thành phố Saint Petersburg đều được thiết kế theo dạng hình khối. Khi đêm xuống, cùng với hệ thống đèn chiếu sáng, các tòa nhà hiện lên thật lung linh. Mùa hè ở Nga bắt đầu từ tháng 6 đến tháng 9 hàng năm. Vào thời gian này, dường như Mặt trời hiện diện trên đất nước Nga suốt 20 tiếng đồng hồ trong ngày. Cũng vì lẽ đó mà người dân Nga gọi đêm mùa hè của họ là đêm trắng. Không chỉ du khách mà người dân địa phương đều thích ngắm và dạo phố đêm vào mùa hè. Mặc dù là mùa hè nhưng khi đêm xuống, tiết trời ở Nga vẫn rất lạnh. Uống 1 ly rượu trong lúc dạo đêm là điều rất tuyệt!  

Quy tắc chia động từ trong tiếng Nga

Các đặc điểm tiêu biểu của động từ trong tiếng nga:

bảng 1
https://www.youtube.com/channel/UCRGkD3kDg-o-u8h5dVrl7Uw

Ngoài ra, động từ trong tiếng nga còn có 1 số đặc điểm khác:            

           1. Ngoại động từ – nội động từ:

• Ngoại động từ là những động từ chỉ kết hợp trực tiếp với danh từ cách 4 không giới từ, và trong 1 số trường hợp với cách 2.
• Nội động từ là những động từ kết hợp với danh từ ở tất cả các cách trừ cách 4.

           2. Động từ đuôi – ся           

           3. Động từ vô chủ  

Cách chia động từ: Trong tiếng nga, động từ được biến đổi dựa vào ngôi của chủ ngữ, thời gian (hiện tại, quá khứ, tương lai).

I-Thời hiện tại của ĐT chưa hoàn thành thể và tương lai đơn giản của ĐT hoàn thành thể: Dựa vào nguyên tắc vị trí trọng âm của ĐT sau khi chia (trọng âm không rơi vào phần đuôi từ) thì ĐT trong tiếng nga được phân ra làm 2 nhóm chia:

bảng 2

Nguyên tắc biến đổi chung cho 2 nhóm ĐT:

bảng 3

• Chú ý: sau các phụ âm Ж, Ш, Ч, Щ, К thì ở ngôi Я, ОНИ động từ chia nhóm I sẽ có đuôi là У/УТ, còn các động từ chia nhóm II sẽ có đuôi У/АТ.

Bảng chia ĐT nhóm 1 và các ĐT hay gặp có cách chia tương tự:

bảng 4

bảng 5

Cách chia đặc biệt của ĐT khác thuộc nhóm I:

bảng 6

bảng 7

Bảng chia ĐT nhóm 2 và các ĐT hay gặp có cách chia tương tự:

bảng 8

bảng 9

• CHÚ Ý: đối với động từ thuộc kiểu chia thứ 2, cách biến đổi tương tự nếu như trước đuôi từ bị biến đổi có các phụ âm như như phần 2 bảng 9 và thường chủ yếu chỉ động từ ở ngôi Я bị biển đổi.  

Bảng chia 1 số ĐT đặc biệt kết hợp của cả nhóm 1 & 2:

bảng 10

II- Thời quá khứ:

Động từ biến đổi theo giống và số. Nguyên tắc chung biến đổi động từ ở thời quá khứ là bỏ đuôi –ТЬ, sau đó thêm hầu tố -Л và đuôi từ -А/О/И nếu lần lượt chủ ngữ thuộc giống cái, giống chung, số nhiều, hoặc không thêm đuôi từ nếu là giống đực.

bảng 11

Tuy nhiên vẫn có những ĐT được chia đặc biệt trong QK, như nhóm ĐT нести, мочь, (xem bảng 5) влечь, ошибиться, погибнуть, исчезнуть, …

bảng 12

III-Thời tương lai:

Trong tiếng nga có 2 dạng tương lai: tương lai đơn giản và và tương lai phức.      

 – Tương lai đơn giản được thể hiện bởi ĐT hoàn thành thể (cách chia áp dụng theo nguyên tắc của ĐT chưa hoàn thành thể ở hiện tại).          

 – Tương lai phức được thể hiện bằng cách kết hợp ĐT БЫТЬ + dạng nguyên thể của ĐT chưa hoàn thành thể.

 bảng 13

IV- Thức mệnh lệnh:

Cách cấu tạo: ĐT chia ở ngôi они thời hiện tại với ĐT chưa hoàn thành thể và thời tương lai đơn giản đối với ĐT hoàn thành thể, sau đó bỏ -ут/ат rồi thêm –и nếu ĐT có đuôi kết thúc là -ут/ат. Hoặc bỏ ют/ят rồi thêm –й nếu ĐT có đuôi kết thúc là ют/ят.

bảng 14

1 số trường hợp đặc biệt:

bảng 15

-те được bổ sung sau dạng thức mệnh lệnh của ĐT để tạo sắc thái lịch sự.